Edremit Güncel Bilgi ve Haber Sitesi

Milliyet.com.tr/ İran'ın ana nükleer zenginleştirme tesislerinden biri bir dağın derinliklerine gömülmüş durumda. Kum kentinin yaklaşık 32 km kuzeyinde yer alan Fordo nükleer tesisi, doğal korunaklılığı nedeniyle öyle güvenli kabul ediliyor ki, dünyada onu yok edebilecek yalnızca bir silah var.

Bu silah, ABD'nin yaklaşık 13 bin 600 kg ağırlığındaki GBU-57F/B MOP (Massive Ordnance Penetrator) bombasından başkası değil. Bu bomba, yeraltına yaklaşık 60 metre kadar nüfuz edip ardından patlama gerçekleştirebiliyor.

Peki, Donald Trump İran'ın nükleer altyapılarına yönelik saldırılara katılmaya karar verip bu bombayı kullanırsa ne olur?

Uzmanlar, tesiste silah kalitesinde uranyum üretildiğinden şüphelenildiğini ve burada bulunan tehlikeli hammaddeler nedeniyle büyük olasılıkla ciddi sonuçlar doğabileceğini söylüyor.

NÜKLEER TESİS DELİNEBİLİR Mİ?

Fordo, resmi adıyla Şehit Ali Muhammedi Nükleer Tesisi, güvenlik amacıyla dağın içine yaklaşık 800 metre derinliğe inşa edildi.

MOP bombasının yaklaşık 61 metre betonu delme kapasitesine sahip olduğu düşünülüyor ve tesisi doğrudan tehdit edebilecek tek silah olarak kabul ediliyor.

Bu bomba yalnızca B-2 'stealth' (radara yakalanmayan) bombardıman uçağı tarafından atılabiliyor ve her uçak sadece iki bomba taşıyabiliyor. MOP, derin yer altı tehditlerini (örneğin sığınaklar) etkisiz hale getirmek için tasarlanmıştır.

Tesisin girişlerine ve havalandırma bacalarına yönelik daha küçük çaplı saldırılar, işleyişi aksatabilir fakat MOP’un yaratacağı ölümcül etkiyi sağlayamaz.

NÜKLEER PATLAMAYA YOL AÇAR MI?

1945'te Hiroşima'ya atılan U-235 bazlı nükleer bomba, yaklaşık 15 bin ton TNT gücünde bir patlama yaratmıştı. Bu tür nükleer patlamalar, kontrolsüz bir fisyon zincirleme reaksiyonuyla gerçekleşir.

Teorik olarak Fordo tesisinin bombalanması böyle bir olayı tetikleyebilir. Ancak uzmanlara göre bu ihtimal, çünkü kritik kütleye ulaşacak kadar zenginleştirilmiş uranyumun aynı yerde bulunması gerekiyor.

Portsmouth Üniversitesi'nden Prof. Jim Smith Telegraph'a "Bu tür bir nükleer patlama yaratmak için gereken miktarda malzemenin tek bir noktada toplanmış olması beklenmez. Zaten kimse o kadar zenginleştirilmiş uranyumu bir araya koyacak kadar aptal olmaz" dedi.

ÇERNOBİL BENZERİ FELAKET OLUR MU?

1986’daki Çernobil faciası, radyoaktif kirlilik nedeniyle 30 km’lik bir tahliye bölgesine yol açmıştı. Uranyumun ayrışması sonucu ortaya çıkan stronsiyum, sezyum ve iyot gibi tehlikeli izotoplar atmosfere yayılmıştı.

Basic adlı küresel güvenlik düşünce kuruluşunda görev yapan nükleer uzmanı Dr. Dave Cullen, yine Telegraph’a yaptığı açıklamada, santrifüjlerde kullanılan uranyum hekzaflorür (UF6) gazının katı uranyuma kıyasla daha büyük bir tehlike oluşturduğunu, çünkü yayılmasının daha kolay olduğunu belirtti.

Ancak bu gazın yaratabileceği etki, uzmana göre aşağıdaki faktörlere bağlı olabilir:

• Tesiste ne kadar UF6 bulunduğu
• Patlama sırasında tamamen buharlaşıp buharlaşmadığı
• Dağın dışına sızıp sızmadığı
• Patlama sonucu kimyasal yapısının değişip değişmediği
• Eğer patlamayla birlikte uranyum ve UF6 yüzeye çıkarsa, radyoaktif kimyasalların da salınma ihtimali doğabilir.
• Tesisin kendisi ve yakın çevresi kirlenebilir. Ancak UF6 gazı, havayla temas ettiğinde hızla daha az tehlikeli kimyasallara dönüşür.

ÇERNOBİL'DEN DAHA YAKIN

Türkiye, İran'daki nükleer tesislerin güvenliği konusunda potansiyel olarak etkilenebilecek ülkeler arasında yer alıyor. Çernobil Nükleer Santrali'nde 1986’da meydana gelen felaketin ardından, radyasyon etkileri Türkiye’nin 1522 kilometre uzaklıktaki Sinop'ta gözlemlendi. İran’daki nükleer tesislerin Türkiye sınırındaki illere uzaklığı ise değişiklik göstermekle birlikte İsrail'in en büyük hedefi olan yeraltındaki Fordo Nükleer tesisinin, Türkiye'de en yakın olduğu il olan Hakkari merkezine uzaklığı 1017 km.

TESİSTE NELER OLUYOR?

Fordo, bir uranyum zenginleştirme tesisidir. Ancak İran, burada nükleer silah üretmeye çalışmadığını, yalnızca nükleer enerji elde etmek için uranyum zenginleştirdiğini savunuyor. Nükleer silah üretimi için gereken, yüzde 90 oranında Uranyum-235'tir.

Uranyum-235, zincirleme bir fisyon (bölünme) reaksiyonu yoluyla enerji açığa çıkarabilir. Ancak doğal uranyumun yalnızca yüzde 0,7'si bu türdendir. Geri kalanı işe yaramayan Uranyum-238'dir.

Portsmouth Üniversitesi'nden Çevre Bilimleri Profesörü Jim Smith, The Telegraph'a verdiği demeçte şunları söyledi:

Bu işlem için genellikle uranyum hekzaflorür (UF6) gazı kullanılır. Santrifüjlerde döndürülerek hafif olan U-235, daha ağır olan U-238'den ayrıştırılır.

Son dönemde İran'ın yaklaşık yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş uranyuma sahip olduğu öne sürüldü. Bir nükleer bomba yapımı için yüzde 90 oranında zenginleştirilmiş uranyıma sahip olmak gerekiyor. Ancak İran iddiaları reddediyor. 

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Grossi, İsrail'in saldırılarının ardından Al Jazeera'ye yaptığı değerlendirmede UAEA raporunun İran'a saldırmak için İsrail'e gerekçe sunduğu iddiasına dair, "UAEA'nın rolü ve raporu, İsrail'in veya başka bir ülkenin askeri harekatını haklı göstermek için asla kullanılamaz." dedi.