Edremit Güncel Bilgi ve Haber Sitesi

İsrail’in Tahran’ın nükleer programı nedeniyle İran’a saldırmasının ardından başlayan karşılıklı bombalamalar sürerken, diplomasi konusunda da bazı adımlar atıldı. Avrupa Birliği Dış Politika Şefi Kaja Kallas’ın da katılımıyla, İngiltere, Fransa ve Almanya dışişleri bakanları (E3) ile İranlı mevkidaşları Abbas Arakçi arasında Cenevre’de yapılan görüşme, saldırıların başından bu yana Batılı ve İranlı yetkililer arasında ilk yüz yüze temas olarak kayda geçti. 

4 saat süren söz konusu toplantıda acil ya da somut bir ilerleme kaydedilmezken, görüşmelerin devam edeceğine yönelik umutlar dile getirildi. Yapılan ortak açıklamada, üç Avrupa ülkesi ve AB’nin “İran’ın nükleer programına yönelik müzakere edilmiş bir çözüme yönelik yolları ele aldıkları” belirtildi. Nükleer programın “genişlemesinden” duydukları endişeyi yineleyen ülkeler, bunun “güvenilir bir sivil amacı olmadığını” da sözlerine ekledi. AB dış politika şefi Kallas ise, “Nükleer konuların yanı sıra daha geniş kapsamlı konuları da ele alacağımız ve tartışmaları açık tutacağımız konusunda mutabık kaldık” dedi. İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ise, Cenevre sonrası yaptığı açıklamada “İran’ın savunma kabiliyetlerinin müzakere edilemez olduğunu açıkça ifade ediyorum” dedi. 

Arakçi sert çıktı 

Arakçi’nin, NBC televizyonuna verdiği demeç ise dikkat çekti. Arakçi, ABD ile müzakerelere birkaç gün kala İsrail’in hava saldırısı düzenlemesinin ardından diplomatik görüşmelerde Washington’a güvenip güvenemeyeceklerini bilmediklerini söyledi. “Diplomasi, İran’ın nükleer meselesini iki hafta içinde çözebilir mi?” sorusunu yanıtlayan Arakçi, “Bu, ABD’lilerin tutumuna bağlı. Gerçekten müzakere edilmiş bir çözüm mü istiyorlar, yoksa İran’a saldırı gibi başka planları mı var? Belki de akıllarında bu plan vardı ve bunu örtbas etmek için müzakerelere ihtiyaçları vardı. Artık onlara nasıl güvenebileceğimizi bilmiyoruz. Yaptıkları şey aslında diplomasiye ihanetti” ifadelerini kullandı. 

İran’ın uranyum zenginleştirmeyi tamamen durdurmayı asla kabul etmeyeceğini vurgulayan Arakçi, ABD ile herhangi bir müzakerenin başlaması için İsrail’in saldırılarını durdurması gerektiğini söyleyerek, “Saldırılar sürdükçe müzakere olmayacak” dedi.

Arakçi, “ABD’liler diplomasiye geri dönme konusunda ciddiyse bunun için Washington’dan Tel Aviv’e her şeyi durduracak bir telefon yeterli olur diye düşünüyorum. Bu süreci çok hızlı bir şekilde durdurabilirler, o zaman tekrar diplomasiyi düşünürüz” diye konuştu. 

‘Aynısını yaparız’ 

Arakçi, Trump’ın ABD’nin İran’a saldırması yönünde karar vermesi halinde İsrail’e yaptıkları gibi misilleme yapma hakkını saklı tuttuklarını da vurguladı. Arakçi, “Savaş olduğunda her iki taraf da birbirine saldırır. Bu oldukça anlaşılır bir durumdur. Kendini savunma her ülkenin meşru hakkıdır. ABD, İsrail’e bu saldırılarda katılırsa biz de aynısını yaparız” dedi. 

İsrail saldırıları durdurmayacak!

İsrail’in Birleşmiş Milletler (BM) Büyükelçisi Danny Danon, ülkesinin, İran’ın nükleer tehdidi ortadan kalkana kadar saldırılarını durdurmayacağını söyledi. Danon, “Durmayacağız, İran nükleer tehdidi ortadan kaldırılana kadar durmayacağız, savaş makinesi silahsızlandırılana kadar durmayacağız ve halkımız ve sizin halkınız güvende olana kadar durmayacağız” ifadelerini kullandı. Bu arada Danon, İran’a yönelik ağır suçlamalarda bulundu ve İran’ı teröre destek vermekle itham ederek, Tahran’ın İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve ABD Başkanı Donald Trump’a suikast düzenlemeye çalıştığını öne sürdü.  Öte yandan İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir’den itiraf gibi bir açıklama geldi. Zamir, “İran’a karşı uzun soluklu bir savaşa hazırlıklı olmalıyız. Savaş sona ermiş değil. Önemli sonuçlar elde etmiş olsak da, önümüzde hala zorlu günler var” ifadelerini kullandı.

B-2’lere ek sevkiyat

ABD’nin B-2 bombardıman uçaklarına ek sevkiyat yapıldı. Uçakların Guam Adası’na gitmek üzere havalandığı, daha sonra da Hint Okyanusu’ndaki Diego Garcia Adası’na transfer edileceğine dair hava hareketliliği yaşandığı öne sürüldü. ABD medyasındaki haberlerde, Missouri eyaletindeki Whiteman Hava Üssü’nden kalkan 6 adet B-2 bombardıman uçağının Guam’daki ABD Hava Kuvvetleri üssüne doğru yolda olduğunun görüldüğü belirtildi. Fox News’un haberinde de, “Bombardıman uçaklarının Missouri’den havalandıktan sonra yakıt ikmali yaptığı, bu da ağır yük taşımaları nedeniyle yakıt depolarının tam dolu olmadan kaldırıldıkları anlamına geliyor. Bu yüklerin sığınak delici bombalar olabileceği düşünülüyor” ifadeleri kullanıldı. Haberde, B-2’nin, yalnızca ABD’nin sahip olduğu 15 tonluk 2 sığınak bombası taşıyabileceği, bombaların İran’ın en ağır şekilde güçlendirilmiş nükleer sahası olan Fordo’yu (Nükleer tesisi) hedef almak için kritik olabileceği iddia edildi.

Nükleer program tartışması

Daha önce İran’ın “haftalar içinde” bir nükleer silah yapabileceğini iddia eden İsrail, devam eden saldırıları sonucu bu süreyi en az iki yıl geciktirdiklerini öne sürdü. Alman “Bild” gazetesine konuşan İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar, “Yaptığımız değerlendirmelerimize göre onların bir nükleer bombaya sahip olma olasılığını en az iki veya üç yıl geciktirdik” dedi. Saldırıların devam edeceğini de belirten Saar, “Bu tehdidi ortadan kaldırmak için elimizden gelen her şeyi yapacağız” ifadesini kullandı. İsrail yönetimi, çatışmaların başlamasından önce İran’ın sadece haftalar içinde bir nükleer silah geliştirebilecek kapasiteye eriştiğini savunuyordu. Tahran yönetimi ise nükleer silah yapmak istedikleri iddiasını yalanlıyor. 

İsfahan tesisi bombalandı

İsrail savaş uçakları, dün sabah erken saatlerde, başkent Tahran’ın yaklaşık 400 kilometre güneyindeki İsfahan’da bulunan bir nükleer tesisi bombaladı. İran haber ajansı Fars, saldırı sonrası herhangi bir tehlikeli madde sızıntısı yaşanmadığını ve bölge halkı için tehdit bulunmadığını bildirdi. İsrail ordusu, hedef aldığı İsfahan nükleer tesisinin görüntüsünü de paylaştı.

İranlı iki isim öldürüldü

İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü’nün Filistin Kolordusu’nu yöneten Said İzadi’nin, öldürüldüğünü söyledi. Katz, İzadi’nin Hamas’ı 7 Ekim 2023’teki İsrail saldırısı öncesinde finanse ettiğini ve silahlandırdığını iddia etti. Bu arada İran’ın Mehr haber ajansı, İranlı nükleer bilimci Seyyed Esaar ile eşinin, Tahran’da bir apartman dairesine düzenlenen insansız hava aracı saldırısında öldürüldü.

Kanıt bulunamadı 

Amerikan CNN televizyonuna konuşan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Grossi ise, İran’ın ne kadar sürede nükleer bomba geliştirebileceğine dair tahminlerin “tamamen spekülasyon” olduğunu dile getirdi. UAEA, İran’ın nükleer savaş başlığı üretmek için gerekli tüm bileşenlere sahip olduğuna dair kanıt bulunmadığını da vurguluyor.